Herken jij negatieve stress?

Ben jij je aan het voorbereiden op de laatste toetsweek van het jaar? Misschien levert je dat wel een hele hoop stress op. En stressen is niet fijn. Het woord ‘stress’ wordt afgelopen jaren steeds vaker genoemd als oorzaak van burn-out of depressie. Maar hoe zit stress eigenlijk in elkaar?

Stress wordt omschreven als een verandering in je lichaam dat spanning geeft. Op zich is daar niks mis mee. Je hebt namelijk stress nodig om te kunnen presteren. Er zijn namelijk twee verschillende soorten stress; positieve stress en negatieve stress.

Positieve stress is bijvoorbeeld dat je net even een stapje harder kan lopen tijdens de wedstrijd, waardoor jij als eerste over de eindstreep binnenkomt. Ook op school kan stress een positieve werking hebben. Voor je toets voel je kriebels in je buik en je lichaam bereidt zich voor om extra geconcentreerd en langer aan het werk te kunnen om een goed cijfer te halen.

Negatieve stress

Maar stress kan ook in zo’n grote mate aanwezig zijn dat het je blokkeert. Juist tijdens die ene belangrijke toets voel je zoveel kriebels in je buik dat je er misselijk van wordt en misschien zelfs een black-out krijgt en alles vergeet wat je geleerd hebt. Of de stress houdt zolang aan dat je geen rust meer hebt in je hoofd. Je hebt een gejaagd gevoel en je denkt steeds dat je nog meer moet leren omdat de vorige toets ook niet goed ging. Dat is negatieve stress, want het belemmert jou in je leven.

Het is belangrijk dat je weet wanneer je negatieve stress ervaart. Op het moment dat je je realiseert dat er negatieve stress vorming is, kun je jezelf ervan bewust maken dat je even iets rustiger aan moet gaan doen. Want als je te lang negatieve stress ervaart, dan is er een kans dat je je lichaam uitput. Je gunt jezelf geen rust meer. Je blijft maar doorgaan en wilt bijvoorbeeld nog meer gaan leren én afspreken met vrienden én werken én sporten.

Elastiekje

Er is een hele makkelijke vergelijking die je al heel veel kan helpen. Denk aan een elastiekje. Die kun je uitrekken, onder spanning zetten, en weer loslaten. Zodra je loslaat, schiet het elastiekje weer terug in zijn oude vorm. Maar zet je het elastiekje heel lang onder spanning en laat je hem dan los, dan is er een kans dat het elastiekje uitgerekt is en dat het een tijdje duurt voordat het weer in zijn oude vorm terugkeert. Houd je te lang spanning op het elastiekje, dan is er een kans dat het elastiekje niet meer terugkeert in zijn oude vorm of zelfs dat het knapt. En dat is burn-out. Dat is de laatste fase van negatieve stress.

Nu is het belangrijk dat je zelf herkent waar je aan toe bent. Ben je een elastiekje dat momenteel spanning ervaart door de toetsweek die eraan komt bijvoorbeeld. En weet je dat je zo meteen ook weer kunt ontspannen. Dan is er niks mis, deze stress die je nu ervaart, ervaart iedereen wel een keer. Het pusht je net even verder waardoor je langer kunt leren of werken aan school.

Plannen

Maar ervaar jij zoveel spanning dat je altijd een gejaagd gevoel hebt? Dat je nooit eens even rustig kan gaan zitten zonder dat er een stemmetje in je hoofd zegt: ‘Moet jij niet nóg meer leren?” Of je planning klopt wel, maar je kunt je er niet aan houden. Misschien is jouw planning wel onrealistisch. Op papier kan alles. Maar past jouw planning ook wel echt bij jouw leven? Plannen is best wel moeilijk. Er is namelijk een stukje in je hersenen (de cortex) dat nog volop in de ontwikkeling is. En juist dat stukje heb je nodig om goed te kunnen plannen. Dan is het misschien een goed idee dat je eens met je ouders gaat praten, met een leraar op school of een jeugdleider van je kerk. Iemand die jij vertrouwt en waar je een goede band mee hebt die jou verder kan helpen. Dus dat dat niet altijd goed gaat en dat je hulp nodig hebt, is niks om voor te schamen.

Plan ontspanning

En als je gaat plannen, met of zonder hulp, plan dan ook ontspanning in. Je moet jezelf rust gunnen. Houdt sowieso de zondag aan als echte rustdag. Als je jezelf niet gunt te ontspannen en je zit dan een moment op de bank te niksen of je spreekt met vriendinnen af, dan voelt dat alsof je eigenlijk iets moet doen. Je houdt een gejaagd gevoel. Maar als het in je planning staat, dan weet je dat je mag uitrusten en genieten van vrije tijd die je hebt.

Foto door Ineke Linssen Fotografie voor Belle

Artikel geschreven door Rianne van Nieuwkoop