Wat als je je opa of oma verliest?
Ik heb al bijna 10 jaar nog ‘maar’ 1 opa en oma. Mijn andere opa en oma zijn overleden toen ik nog een heel stuk jonger was. Nu ligt mijn opa op zijn sterfbed en weet ik niet zo goed mij een houding te geven. Moet ik elke dag naar mijn familie toe om hen te steunen? Hebben kaartjes nog zin of moet ik me juist stil houden? Wat hoor ik te zeggen als ik afscheid neem van mijn opa en mag ik dan huilen?
Persoonlijk afscheid nemen
Misschien klinkt het cliché, maar op dat moment weet je wat je moet zeggen. De woorden komen eigenlijk altijd op dat moment tot je. Je opa of oma kan misschien niets meer terugzeggen, maar voor jezelf is het heel goed om het zo af te kunnen sluiten. Die laatste woorden en dat laatste moment blijft je altijd bij en wat is het dan mooi, als het iets moois en liefs is wat jullie gedeeld hebben. Weet je nog steeds niet wat je moet zeggen als je naast je opa of oma staat? Een hand vasthouden is ook al fijn, laat merken dat je er bent, om hem of haar geeft of vertel dat je opa of oma gaat missen.
Als je moet huilen, laat de tranen gaan. Opa of oma vindt het waarschijnlijk alleen maar fijn om te zien dat zijn overlijden je wat doet. Raak je helemaal overstuur, dan is het misschien fijner voor jullie allebei als je even weggaat bij opa of oma. Misschien kun je dan later terug komen.
Als je ouders alleen afscheid kunnen nemen
Mogen je ouders wel langs, maar jij niet? Dan kan je misschien een kaart meegeven aan je ouders of een tekening. Ik heb bijvoorbeeld een tekening met een klein tekstje erbij meegegeven toen mijn andere opa overleed, die is toen ook samen met hem de kist in gegaan. Op die manier kan je wel afscheid nemen en laat je aan je opa of oma zien dat je aan hem/haar denkt. Ben je niet zo creatief? Dan kan je ook gewoon aan je ouders vragen of ze namens jou willen zeggen dat je opa of oma gaat missen of iets anders.
Afscheid nemen bij de uitvaart
Soms overlijden mensen plotseling, dan heb je geen kans om afscheid te nemen. Veel mensen doen dit dan bij de uitvaart. Dan zeggen ze even een aantal woorden bij de kist als de overledene is opgebaard of vertellen ze iets tijdens de dienst. Soms heeft iemand al voor zijn dood opgeschreven hoe hij of zij zijn uitvaart wil hebben en wie welke taak heeft. Zo stonden er om mijn opa’s kist 8 kaarsen, die tijdens de dienst werden aangestoken door zijn kleinkinderen. Dan is het makkelijker om een vorm te geven aan het afscheid nemen van je opa of oma, maar als hij of zij niets duidelijk heeft gemaakt kan het best wel lastig zijn.
Je kan iets tegen je opa of oma zeggen, als je even alleen bent in de kamer waar hij of zij ligt opgebaard. Je kan een tekening, gedicht of kaart schrijven voor opa of oma en deze voorlezen of gewoon in de kist er bij (laten) leggen. Ook kun je vragen of je iets mag zeggen tijdens de dienst of misschien vind je het wel fijn om te helpen met koffie schenken of broodjes smeren. Dat kan namelijk net zo goed helpen bij het afscheid nemen, omdat je dan nog een laatste keer iets kan doen voor je opa of oma.
En dan…
Na de uitvaart begint het rouwen meestal. Daarvoor wordt je vaak nog geleefd door alle dingen die moeten gebeuren en kan je niet goed beseffen dat opa of oma overleden is. Martanja heeft een blog geschreven over rouwen en hoe je kunt omgaan met verlies. Want al heb je afscheid genomen, het verdriet en het verlies blijft.
